Vasilios Gaitanos sings/Greek Music

VASILIOS GAITANOS

COMMENTARY BY: HARRY MARK PETRAKIS

Some dozen years ago while traveling across the timeless landscape of Greece, I spent a few days in the lovely seaport town of Agios Nikolaos on the Island of Crete. One night in the town I discovered a peerless Taverna called, “Cafe of the Sunset,” owned by a comely young woman called Niki with long hair as black as a raven’s wing and her handsome young husband, Giorgios.

Late in the evening when those tourists who remained were joined by young town people, we pushed the tables aside to prepare for the music of Lenos on the bouzouki, Michali on the clarinet and Panayotis who sang in a throaty, vibrant voice when they began to play, the Cafe burst into life.

With our blood already warmed by wine, the felicitous music liberated our spirits and we leaped up to dance. Niki would lead us with zest and grace, her dark hair tossing about her cheeks and shoulders. As the dancing grew wilder she’d kick off her shoes and dance barefooted as the nymphs of legend must have dance in the sylvan groves. We circled her like a bevy of satyrs and then whirled off alone, still linked by the music and the Greek night.

These animated celebration glowed in my memory for years although I never returned to Agios Nikolaos. Yet, only a few years ago, that marvelous experience was renewed for me, not in Greece, but in Chicago, when I visited Deni’s Den for the first time and first heard Vasilli play his stunning piano. Late in the evening, sparked by the music, I was impelled to leap up and dance again. The small miracle of finding a luminous particle of Greece in Chicago was so mesmerizing that long after midnight, when I finally emerged onto Clark Street, I eerily expected to find myself on a street in Greece.

I have returned to Deni’s Den many times since that first visit and each time eagerly wait for the music. The leader of the Deni’s Den Ensemble is Vasilli Gaitanos, a former merchant sailor, a brilliant pianist and singer who toured the world with the great composer, Mikis Theodorakis.

There is the superb bouzouki player, Alex Galas, who first heard and became fascinated with that instrument when he was eleven. There is George Papadatos whose drums resound like Olympian thunder and Vassili Rousis whose guitar provides the lightning and Ares Marmantas on a sparking classical guitar. Their good friend and the marvelous arranger of their music is Spyros Panaoussis.

Listening to Vasilli and the Ensemble play and sing for a few hours is the next best thing to visiting Greece. They play buoyant love songs and the darker songs of unrequited love and jealousy, songs of freedom sung by warriors fighting their oppressors, haunting songs of wanderings and exile from the native land. Their music returns me to the sights and sounds of the Greek journeys, the resonant bells of churches, the flutes of shepherds, the laughter of village wedding, the ruins of temples with rising in the wind at Delphi.

And always the music evokes for me the joyous celebrations in villages, towns and mountain glades, unchanged in passion and vigor since the wine – dark time of Homer.

Yet, a tragic dement is present in the music of Greece, as well, for the perimeter of joy is a melancholy bred into the bone and blood of Greeks through four centuries of slavery. It was only 150 years ago when the Greeks, after a bitter ten year revolution, emerged free from those sorrowful centuries. When that emotion Greek call “stenochoria”, comes hauntingly through the songs and music, even those who are not Greeks can sense the timeless grief.

“Cafe of the Sunset”… “Deni’s Den”, they are enclosures that exist a world apart and yet, as Euripides says, home is where the heart is, and joy is where the music conquers loneliness and fills one with the urge to sing and dance. That zest for living is embodied in an old Greek song:

“Even with many trials, life is sweet.

And anyone who wants Charos to come

must be mad.”

This splendid album records many songs played by Vasilli Gaitanos and the Ensemble, so those unable to visit Deni’s Den (This is closed.) will be able to hear their magic. Perhaps understand, as well the miracle of the small enduring land that reveals in its literature, art and music a soul that must inspire men and women everywhere for as long as the earth endures.

Harry Mark Petrakis

Chicago, Illinois

October 25, 1981

In 1981, Vasilli Gaitanos released a disc with Greek representative songs of M.Theodorakis, M.Hadjidakis, Chr.Leontis, Th.Mikroutsikos and St.Xarchakos. To download the CD Vassilis Gaitanos click HERE
  1. The Cross of the South
  2. The Knife
  3. The Fairy Tale
  4. Drapetsona
  5. Bright Day
  6. Those Crazy Boys
  7. Thessaloniki
  8.  Tha Road is Long
  9. A Day in May
10. You See My Brother

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ HARRY MARK ΠΕΤΡΑΚΗΣ

Μερικές δεκάδες χρόνια πριν, ενώ ταξίδευα στο άχρονο Ελληνικό τοπίο, πέρασα μερικές ημέρες στην όμορφη παραλιακή πόλη στο λιμάνι του Αγίου Νικολάου, στο νησί της Κρήτης. Μια νύχτα στην πόλη ανακάλυψα μια απαράμιλλη ταβέρνα, με τ’ όνομα το "Καφενείο το Δειλινό», που ανήκε σε μια νεαρή γυναίκα. Το όνομά της ήταν Νίκη με μακριά μαλλιά, μαύρα σαν φτερό από ένα κοράκι, δίπλα της ο όμορφος νεαρός σύζυγός της, ο Γιώργος.

Αργά το βράδυ, όταν κάποιοι τουρίστες οι οποίοι παρέμειναν ενώθηκαν με τους νέους της πόλης, σκουντήσαμε τα τραπέζια στην άκρη για να γίνει χώρος για τη μουσική. Ο Λίνος στο μπουζούκι, ο Μιχάλης στο κλαρίνο και ο Παναγιώτης με την τραχιά, δυνατή φωνή, όταν άρχισαν να παίζουν, στο καφενείο «μπήκε» η ζωή.

Με το αίμα μας, ήδη κορωμένο από το κρασί, η εύστοχη μουσική απελευθέρωσε το πνεύμα μας και στήσαμε το χορό. Η Νίκη, μας οδηγούσε με μεράκι και χάρη, τινάζοντας τα σκούρα μαλλιά της στα μάγουλα και τους ώμους της. Καθώς ο χορός αγρίευε η γυναίκα πέταξε τα  παπούτσια της χορεύοντας ξυπόλητη, όπως οι νύμφες του θρύλου όταν χόρευαν στα δάση και τους ελαιώνες. Κάναμε ένα κύκλο γύρω της σαν σάτυροι, μια κοντά και μια στροβιλιζόμαστε μακριά, αφήνοντάς την μόνη, όλοι μπλεγμένοι με τη μουσική και την Ελληνική βραδιά.

Αυτή η δυνατή εικόνα έλαμπε στη μνήμη μου για χρόνια, αν και ποτέ, δεν επέστρεψα στον  Άγιο Νικόλαο. Ωστόσο, μόλις πριν από λίγα χρόνια, η θαυμάσια εμπειρία ανανεώθηκε για μένα, όχι στην Ελλάδα, αλλά και στο Σικάγο, όταν επισκέφθηκα «Τη φωλιά του Ντένι» για πρώτη φορά και για πρώτη φορά είδα τον Βασίλη να παίξει εντυπωσιακά στο πιάνο. Αργά το βράδυ, πυροδοτήθηκα ξανά από τη μουσική, με ένα άλμα πετάχτηκα προς τα πάνω και χόρεψα πάλι. Το μικρό θαύμα να συναντήσω το φως της Ελλάδας στο Σικάγο ήταν τόσο μαγευτικό, ώστε πολύ μετά τα μεσάνυχτα, όταν τελικά περπατούσα στην Clark Street, παράξενα περίμενα να βρω τον εαυτό μου σε ένα δρόμο στην Ελλάδα.

Στο σπίτι του Βασίλη και Δήμητρας Γαϊτάνου στην Αθήνα

Έχω επιστρέψει στη «Φωλιά του Ντένι» πολλές φορές από εκείνη την πρώτη επίσκεψη και κάθε φορά περιμένω με ανυπομονησία για τη μουσική. Ο ηγέτης του μουσικού συνόλου είναι ο Βασίλης Γαϊτάνος, ένας πρώην ναυτικός έμπορος, ένας λαμπρός πιανίστας και τραγουδιστής ο οποίος περιόδευσε τον κόσμο με το μεγάλο συνθέτη, Μίκη Θεοδωράκη.

Στο μουσικό σύνολο υπάρχει ο Alex Galas το υπέροχο μπουζούκι, που πρωτάκουσε μαγεμένος το όργανο όταν ήταν έντεκα ετών. Ο Γιώργος Παπαδάτος στα τύμπανα που αντηχούν σαν βροντή απ’ τον Όλυμπο, ο Βασίλης Ρούσης σαν αστραπή στην κιθάρα κι ο Άρης Μαρμαντάς που κυριολεκτικά πυρπολεί με την κλασσική κιθάρα. Ο καλός φίλος και θαυμάσιος ενορχηστρωτής της μουσικής τους είναι ο Σπύρος Παναούσσης.

Ακούγοντας τον Βασίλη και το μουσικό σύνολο να παίζουν και να τραγουδούν για λίγες ώρες, είναι το επόμενο καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε, εκτός από την επίσκεψη στην Ελλάδα. Παίζουν έντονα τραγούδια αγάπης και σκοτεινιασμένα τραγούδια για την άτυχη μοίρα του ανεκπλήρωτου έρωτα, της αγάπης και της ζήλειας, τα τραγούδια της ελευθερίας των πολεμιστών που μάχονται τους καταπιεστές τους και τα στοιχειωμένα τραγούδια των περιπλανήσεων και της εξορίας. Η μουσική τους μου φέρνει τις εικόνες και τους ήχους απ’ τα ελληνικά ταξίδια, τον ήχο απ’ τις καμπάνες των εκκλησιών, οι φλογέρες των βοσκών, το γέλιο του γάμου στα χωριά, τα ερείπια των ναών στον άνεμο στους Δελφούς.

Και πάντα η μουσική θα θυμίζει για μένα χαρούμενες γιορτές σε χωριά, κωμοπόλεις και ξέφωτα στο βουνό, αμετάβλητα στο πάθος και στο σθένος από το κρασί – ως την μακρινή εποχή του Ομήρου.

Ωστόσο, κάτι τραγικό είναι παρόν στην ελληνική μουσική, καθώς στην ίδια στιγμή της χαράς υπάρχει και η μελαγχολία, που υπάρχει στα κόκαλα και στο αίμα των Ελλήνων, μέσα από τέσσερις αιώνες σκλαβιάς. Ήταν μόλις πριν από 150 χρόνια, όταν οι Έλληνες, μετά από μια πικρή επανάσταση δέκα ετών, απαλλάχτηκαν από αυτούς τους θλιβερούς αιώνες καταπίεσης.  Όταν αυτό το συναίσθημα που λέγεται ελληνικά «στενοχώρια» έρχεται ύπουλα μέσα από τα τραγούδια και τη μουσική, ακόμη και εκείνοι που δεν είναι Έλληνες μπορούν να αισθανθούν τη διαχρονική θλίψη.

"Καφενείο το Δειλινό" ... "Η φωλιά του Ντένι", είναι καταλύματα που υπάρχουν σε έναν κόσμο διαφορετικό μα, όπως λέει ο Ευριπίδης, «σπίτι είναι όπου βρίσκεται η καρδιά», και «χαρά όπου η μουσική εισχωρεί και κατακτάει τη μοναξιά και γίνεται ένα με την επιθυμία για τραγούδι και χορό». Αυτή η όρεξη για ζωή είναι ενσωματωμένη σε ένα παλιό ελληνικό τραγούδι:

 "Ακόμη και με πολλά βάσανα, η ζωή είναι γλυκιά.

 Και όποιος θέλει να έρθει Χάρος πρέπει να είναι τρελός"

Αυτό το υπέροχο άλμπουμ καταγράφει πολλά τραγούδια, που παίζει ο Βασίλης Γαϊτάνος και το μουσικό σχήμα του, έτσι ώστε αυτοί που δεν μπορούν να επισκεφθούν την «Φωλιά του Ντένι» (σ.σ. τώρα έχει κλείσει) θα είναι σε θέση να ακούσουν τη μαγεία τους.

Ίσως έτσι ο ακροατής καταλάβει, πως διαρκεί το θαύμα αυτής της μικρής Ελλάδας, που αποκαλύπτεται στη λογοτεχνία, την τέχνη και τη μουσική ψυχή και θα πρέπει να εμπνεύσει τους άνδρες και τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η Γη .

Harry Mark Πετράκης

Σικάγο-Ιλλινόϊς

25 Οκτωβρίου 1981
[Μετάφραση [Ioanna Kaskoura-Sheridan] 

Το 1981, ο Βασίλης Γαϊτάνος, κυκλοφόρησε ένα δίσκο με αντιπροσωπευτικά Ελληνικά τραγούδια του Μ.Θεοδωράκη, Μ.Χατζιδάκι Χρ.Λεοντή, Θ.Μικρούτσικου και Στ. Ξαρχάκου. Για να κατεβάσετε το CD του Βασίλη Γαϊτάνου, πατήστε ΕΔΩ  

  1.Σταυρός του Νότου

  2.Το μαχαίρι

  3.Ήτανε μια φορά

  4.Δραπετσώνα

  5.Άσπρη μέρα και για μας

  6.Κάθε τρελό παιδί

  7.Θεσσαλονίκη

  8.Είναι μακρύς ο δρόμος σου

  9.Μέρα Μαγιού

10.Και να αδελφέ μου
Δείτε παλαιότερη ανάρτηση για τον Βασίλη Γαϊτάνο όπου μπορείτε να κατεβάσετε άλλα δύο υπέροχα CD KLICK HERE