Κείμενο υποδοχής

Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2011

Αφιέρωμα στο Μανώλη Καλομοίρη / Tribute to Manolis Kalomiris

Manolis Kalomiris (1983 - 1962)

Born in Smyrna, he attended school in Constantinople and studied piano and composition in Vienna. After working for a few years as a piano teacher in Kharkov Kharkov (then Russia and now Ukraine) he settled in Athens and worked with his great friend Raam Ravi. An admirer of Richard Wagner, Rimsky-Korsakoff, Kostis Palamas, and Nikos Kazantzakis, he set himself the life goal of establishing a Greek "national school" of music, based on the ideas of the Russian national composers, on western musical achievements and on modern Greek folk music, poetry and myth[1]. He thus founded in 1919 the Hellenic Conservatory and in 1926 the National Conservatoire. He wrote three symphonies and five operas, one piano concerto and one violin concertino, other symphonic works, chamber music and numerous songs and piano works. He held various public posts and was elected member of the Academy of Athens. A passionate composer, he has a personal post romantic idiom characterised by his rich harmonies and orchestrations, complex counterpoint, his long eastern melodies and the frequent use of Greek folk rhythms. A preoccupation with love and death transcends all five of his music dramas.

Μανώλης Καλομοίρης (1883 - 1962)

Ένας από τους δημιουργούς της Ελληνικής Εθνικής Σχολής, ο Μανώλης Καλομοίρης, γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1883. Πατέρας του ήταν ο Γιάννης Καλομοίρης, γιατρός στο επάγγελμα, και μητέρα του η Μαρία Χαμουδοπούλου. Ο πατέρας του πέθανε, όταν ο συνθέτης ήταν μόλις τεσσάρων ετών και την κηδεμονία του ανέλαβε ο αδελφός της μητέρας του, ο Μηνάς Χαμουδόπουλος. Ο Θείος του είναι εκείνος, ο οποίος θα τον προτρέψει αργότερα να ασχοληθεί με τη μουσική. Ο Καλομοίρης ξεκίνησε μαθήματα πιάνου στη Σμύρνη, ενώ αργότερα συνέχισε στην Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα. Δάσκαλοί του υπήρξαν ο Τιμόθεος Ξανθόπουλος και η Σοφία Ιωάννου Σπανούδη. Συνέχισε με σπουδές πιάνου, αρμονίας και αντίστιξης στο Ωδείο της Βιέννης όπου γνώρισε και παντρεύτηκε την συμφοιτήτριά του στο Ωδείο, Χαρίκλεια Παπαμόσχου. Μετά το τέλος των σπουδών του αποφασίζουν να μείνουν στο Χάρκοβο της Ρωσίας, όπου ο Καλομοίρης ανέλαβε θέση καθηγητή πιάνου στο Ωδείο Ομπολένσκυ για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Κατά την παραμονή του εκεί γνώρισε από κοντά τη ρώσικη μουσική και τους συνθέτες της που θα τον επηρεάσουν στη μουσική του πορεία τα επόμενα χρόνια. Τότε ήταν που έγραψε και τα πρώτα του έργα (τραγούδια σε στίχους, Παλαμά, Πάλλη, Μαλακάση, τη Ρωμαίικη Σουίτα, την 3η Μπαλάντα για πιάνο).

Την εποχή αυτή ο Καλομοίρης γίνεται συνδρομητής στο περιοδικό «Νουμά» του Ταγκόπουλου και ξεκινάει αλληλογραφία με τους δημοτικιστές της Ελλάδας εκφράζοντας μέσω του περιοδικού την ανάγκη δημιουργίας μιας Ελληνικής Εθνικής Σχολής. Το 1908 γυρίζει στην Αθήνα. Γνωρίζεται με τον Ταγκόπουλο και τον Παλαμά. Ήδη από την παραμονή του στη Ρωσία είχε προξενήσει το ενδιαφέρον των Ελλήνων με τα έργα του αλλά και μέσω της αλληλογραφίας του. Στις 11 Ιουνίου του 1908 δίνεται η πρώτη συναυλία του συνθέτη.

Η υποστήριξή του στους δημοτικιστές τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό σε ορισμένους ποιητές, όπως o K.Παλαμάς και ο Ψυχάρης που του αφιέρωναν ποιήματά τους. Παράλληλα εκδηλώνεται και η έντονη αντίθεση των υπερασπιστών της καθαρεύουσας που αποκαλούν την μουσική βραδιά του «Το μαλλιαρό κοντσέρτο». Μια άλλη άποψη παρουσιάζει ο Νουμάς. Το όνομα του Καλομοίρη συνδέεται με εκείνο του «εθνικού συνθέτη», ενώ οι δημοτικιστές τον υποστηρίζουν θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο ενισχύουν το δικό τους αγώνα. Ο Καλομοίρης συνεχίζει τα δημοσιεύματα του στο Νουμά υποστηρίζοντας την δημιουργία της Εθνικής Σχολής και περιφρονεί τους Επτανήσιους συνθέτες, οι οποίοι γράφουν, όπως λέει ο ίδιος, ιταλική και όχι ελληνική μουσική.

Εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα το 1910. Προσλήφθηκε στο Ωδείο Αθηνών το 1911 ως καθηγητής πιάνου, αρμονίας, αντίστιξης, σύνθεσης και ιστορίας της μουσικής. Συνεχίζει το συνθετικό του έργο με την πρώτη του όπερα, ο Πρωτομάστορας, που ολοκληρώνεται το 1915. Το 1917 γίνεται η πρώτη παρουσίαση της δεύτερης όπερας, Το Δαχτυλίδι της μάνας, στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών. Αργότερα, το 1918, διορίζεται Γενικός Επιθεωρητής των Στρατιωτικών Μουσικών. Ιδρύει το 1933 τον Εθνικό Μελοδραματικό Όμιλο. Κατά τη μουσική του διαδρομή διορίστηκε γενικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπήρξε πρόεδρος της Εταιρίας Συνθετών, Συγγραφέων και Εκδοτών καθώς επίσης και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το 1962 πεθαίνει στην Αθήνα, στις 3 Απριλίου, στο Στρατιωτικό Ναυτικό Νοσοκομείο.

Το βιογραφικό σημείωμα ειναι απο την ενδιαφερουσα πτυχιακή εργασία της Άλμα Τότσκα, για τον Μανώλη Καλομοίρη. Όλη η εργασία της ΕΔΩ

Μια άλλη ενδιαφέρουσα αναφορά στη ζωή και το έργο του Μανώλη Καλομοίρη αλλά και με εκτενή αποσπάσματα από το προσωπικό του ημερολόγιο, που δίνουν ολοκληρωμένη εικόνα για τον έλληνα συνθέτη, κάνει το «RadioArmonia» της Σάμου (103,2 FM).

«Μανώλης Καλομοίρης τ’ όνομά μου, γεννήθηκα στη Σμύρνη στα 1883, στις 14 του Χριστού. Πατέρας μου ο γιατρός ο Γιάννης ο Καλομοίρης, ή μάλλον ο Ιωάννης του Εμμανουήλ Καλομοίρης – όπως βρίσκεται ακόμα γραμμένο σε μερικά παλιά του βιβλία – από το Νέο Καρλόβασι της Σάμου, όπου κ’ εγώ είμαι γραμμένος στο σχετικό δημοτολόγιο». Αυτά τα λόγια σημειώνει ο μεγάλος Έλληνας Μουσουργός, Mανώλης Καλομοίρης, στο βιβλίο «Η ζωή μου και η τέχνη μου», που άρχισε να γράφει λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Ο αρχηγός της νεοελληνικής εθνικής μουσικής σχολής και ιδρυτής του Ελληνικού και του Εθνικού Ωδείου, συνέθεσε παραπάνω από 220 έργα, εμπνευσμένα από τις εθνικές περιπέτειες της χώρας μας, αλλά και από την ελληνική παράδοση, τη λογοτεχνία, την ποίηση και από τους λαϊκούς θρύλους εκείνης της εποχής.

Ο Μανώλης Καλομοίρης μένει ορφανός από πατέρα σε ηλικία 4 ετών και όπως γράφει ο ίδιος για παρήγορο άγγελο και παραστάτη είχε την αγάπη της μάνας του, «που την τραγούδησε στη Μάνα του Δαχτυλιδιού», ενώ στα πρώτα του παιδικά χρόνια στο πλευρό του βρίσκεται και η γιαγιά του , η «νενέ» του, η οποία καθώς είχε ανατραφεί από κάποια Αρμένισσα, μιλούσε και Τούρκικα και Αρμένικα. Όπως γράφει στα απομνημονεύματά του, η νενέ φαντάζει στα παιδικά του μάτια, σαν να είχε βγει από παραμύθι. Άλλωστε, τα παραμύθια και τα τραγούδια της γιαγιάς του, είναι αυτά που τον φέρνουν σε επαφή με το λαϊκό θρύλο και τη δημοτική μουσική. Η γιαγιά κοίμιζε και ξυπνούσε το μικρό Μανώλη με δημοτικά τραγούδια για κλέφτες και αρματολούς και παραμύθια, με βασιλοπούλες και δράκους, με νεράϊδες και «αραπάδες», με μάγισσες και καλικάντζαρους, προκαλώντας την ήπια αντίδραση της μάνας του που τον προόριζε για …γιατρό και όχι για «καπετάνιο»!

Η συνέχεια ΕΔΩ

Άλλα βιογραφικά στοιχεία στη Musipedia
Αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα του Μ.Καλομοίρη στον "Ανατολικός"

Ο άγνωστος μουσουργός του δημοτικού τραγουδιού

Ομιλία του Μανώλη Καλομοίρη στη Θεσσαλονίκη

"Είμαι βαθιά συγκινημένος που ύστερα από τόσα και τόσα χρόνια και τόσους καιρούς δίσεχτους και βασανισμένους μου δίνεται η χαρά να επικοινωνήσω με το κοινό της Θεσσαλονίκης που με συνδέουν τόσες ωραίες παλιές καλλιτεχνικές και πατριωτικές αναμνήσεις και να μιλήσω για την Ελληνική μουσική παράδοση που με τη συνεργασία όλων των μουσικών μας προσπαθούμε να διαφυλάξουμε και να αναπτύξουμε...."

Η συνέχεια εδώ στο MusicHeaven

Manolis Kalomiris - Synmphny No1 op21