Aris San (Αριστείδης Σαϊσανάς) / אריס סאן

Aris San (1940 - 1992) was a famous Greek singer who immigrated to Israel and was one of the first to use electric guitar in a Greek music setting.

“The status of popular Eastern music changed dramatically in the 1960s, withthe eruption of the “Greek” wave of popular music in Israel. “Greek popular music” in this context should be understood as the sound of hybrid nightclub music styles from Athens and Thessaloniki, generally referred to as laika (DeBoer 1996). A dominant feature of this sound is the presence of the bouzouki. This type of Greek music became a favorite style for Israeliborn Eastern Jews as well as for many non-Easterners. This wave is particularly connected to the rise to stardom of Greek singer Aris San. A seventeen-year-old non-Jew from Thessaloniki, San began to frequent Israel after 1956 and to appear in clubs in the port city of Haifa, which was populated by many Jews of Greek origin. Following a love affair with an Israeli

girl, San settled in Israel and began to appear at the main venue of Greek music in Israel, the Arianna nightclub in Jaffa, owned by Shmuel Barzilay, a Thessalonician Jew. General Moshe Dayan, at the peak of his political power and popularity in the 1960s, is said to have been a fan of Aris San and even to have intervened to formalize the singer’s legal status.

Aris San’s success and that of other contemporary Greek singers who landed in Israel was not a total breakthrough because the presence of Greek popular music in Israel predated his arrival. Nightclubs in Jaffa, such as Arianna, regularly hosted live Greek music and musicians in the 1950s. One may hypothesize that the success of Greek music of the laika style among mizrahi Jews was their way of eluding the quasi boycott of Israeli public culture on Arab music. Sometimes similar in sound and affective appeal, Greek laika music provided a legitimate way to publicly enjoy the type of sounds beloved by Jews from Arab countries.

Read More: last.fm music 

"Γεια σας βρε παιδιά". Είναι το γνωστό τραγούδι του Απ.Καλδάρα "Ο χορός των Ζεϊμπέκηδων"


Σύντομη εισαγωγή

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη σκιαγράφηση για το βίο και την πολιτεία του Άρη Σαν , από αυτήν του Φώντα Τρούσσα στο ΔΙΣΚΟΡΥΧΕΙΟΝ/VINYLMINE, πριν από ένα χρόνο. Τα λέει και τα έχει όλα: Βιογραφία, καλλιτεχνική δραστηριότητα, έρωτες, πάθη, ναρκωτικά, υπόκοσμος,  αλισβερίσι με μαφίες, πρακτοριλίκι, θάνατος! Κολλητός του Μωσέ Νταγιάν και ως άλλος Μποπ Χοπ, που μαζί με άλλα καλά παιδιά της Αμερικής, διασκέδαζαν τα αμερικανάκια που πολεμούσαν (μήπως ήξεραν) στο Βιετνάμ, είχε αναλάβει εργολαβικά τη διασκέδαση του Ιρσαηλινού στρατού με έντονη την παρουσία του. Μπορεί, λέγεται, να ήταν και πράκτορας. Πράκτορας τίνος; Στο τέλος, ούτε αυτές οι ισχυρές γνωριμίες κατάφεραν να τον σώσουν και βρέθηκε με σπασμένα χέρια, από άλλα "καλά παιδια", στη Βουδαπέστη. Εκεί άφησε και την τελευταία του πνοή σε ηλικία 52 χρόνων. Βέβαια, στο παρασκήνιο θα έχουν συμβεί και άλλα πολλά εκτός από αυτά που ξέρουμε όμως, τι ωφελεί να τα ψάξουμε. Ας αρχίσουμε εδώ, με τη δήλωση του Στέλιου Καζανζτίδη (14-10-1996), για να στρώσουμε το χαλί, από την καλή του πλευρά και να δούμε, τι τέλος πάντων ήταν αυτός ο Άριστείδης Σαϊσανάς ή Σεϊζάνας: 

Με το Στέλιο Καζανζτίδη

"Ο Άρης Σαν, ήταν ένα από τα σημαντικά πρόσωπα που πέρασαν από τη ζωή μου και την πορεία μου στο τραγούδι. Πέρασε δύσκολα χρόνια αλλά αγωνίστηκε και πέτυχε. Είχε πολύ ωραία φωνή και η παρουσία του στη μουσική ήταν ευπρόσωπη. Η εμφάνισή του και το άψογο ντύσιμό του προκαλούσαν θαυμασμό. Δημιούργησε δικό του μαγαζί και δικές του επιχειρήσεις στην Αμερική. Είχε μόνιμους θαυμαστές και θαμώνες του στα μαγαζιά που εργαζόταν, γνωστά ονόματα της τέχνης όπως, ο Άντονυ Κουίν, ο Χάρυ Μπελαφόντε κ.ά. Λειτούργησε θαυμάσια ως καλλιτέχνης στο Ισραήλ, όπυ έμεινε για μεγάλο διάστημα. Δεν ξεχνώ τα όσα έκανε για μένα όταν με κάλεσε στην Αμερική το 1976. Λυπάμαι που έφυγε τόσο νωρίς από τη ζωή και δεν πρόλαβε να χαρεί όσα απόκτησε με μόχθο από τη δουλειά του".

 Η απίστευτη ιστορία του ARIS SAN (στιγμιότυπα) από τον Φώντα Τρούσσα

Ο Aris San (Καλαμάτα 19/1/1940-Βουδαπέστη 25/7/1992) υπήρξε Έλληνας. Υπήρξε ακόμη ο πιο διάσημος έλληνας τραγουδιστής στο Ισραήλ, στη δεκαετία του ’60 – χρόνια πριν ο Νταλάρας, η Γλυκερία και ο Καρράς αλώσουν τις πίστες του γλεντιού, στη μεσογειακή χώρα. Υπήρξε επίσης ένας απίστευτα επιδραστικός καλλιτέχνης για την popular μουσική στο Ισραήλ, ενώ, όπως θα επιχειρήσω να δείξω, επηρέασε στο ίδιο μέγεθος το rock της δεύτερης πατρίδας του, και ίσως το ψυχεδελικό rock της Δυτικής Ακτής. Γνώρισε, φυσικά, επιτυχία όχι μόνο στο Ισραήλ, αλλά και στην Τουρκία, και στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή, και στις ΗΠΑ, την ώρα κατά την οποίαν στην Ελλάδα λοιδορήθηκε και λοιδορείται ακόμη. Εδώ, ηχογράφησε, βασικά, μόνο ένα LP, με την αρωγή του φίλου του Στέλιου Καζαντζίδη, πάνω σε στίχους Πυθαγόρα, στις αρχές του '70. O αμερικανικός τίτλος του ήταν "Sounds of Love" [Ampis Records LS-151]. Είχε ηχογραφήσει όμως και πριν την κάνει για Τουρκία-Ισραήλ, στα τέλη των fifties.

Εδώ σε στυλ Μανώλη Χιώτη, ρίχνει τις πενιές του

Για μένα ο Aris San (το πραγματικό όνομα του οποίου κατά τον Καζαντζίδη ήταν Αριστείδης Σεϊζάνας ή Σαϊσανάς) ήταν ένας αυθεντικός ethnic καλλιτέχνης, καιρό πριν η ετικέτα καταστεί συνώνυμη του ευτελισμού της παράδοσης. Τηρουμένων των αναλογιών υπήρξε για τη μουσική της Ανατολής ότι ο Slim Gaillard για τη μουσική της Αμερικής. Ένας αυθεντικός διασκεδαστής, που δεν τον ενδιέφερε με ποιόν τρόπο θα παρουσιαζόταν ως συνεχιστής της παράδοσης, αλλά πώς, ανατρέποντάς την, θα δημιουργούσε κάτι νέο. Παραθέτω, εδώ, ένα απόσπασμα των λόγων του Simon Parnas (διακεκριμένος ισραηλίτης παραγωγός), όπως δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Ντέφι, τεύχος 19, 11-12/1995:

«Γύρω στο ’60 ένα νέο παιδί, 17 χρονώ, ήρθε απ’ την Ελλάδα στο Ισραήλ ψάχνοντας για δουλειά. Ονομαζόταν Άρης Σαν και βρήκε δουλειά σ’ ένα μικρό ελληνικό κέντρο στη Χάιφα στο οποίο σύχναζαν μόνο Έλληνες Εβραίοι για ν’ ακούσουν μουσική. Αυτός ο Άρης Σαν, στην διάρκεια της δεκαετίας του ’60, έκανε μια επανάσταση… Ήρθε στο Ισραήλ, τραγούδησε όλες τις ελληνικές επιτυχίες του ’60 και πολλοί Ισραηλίτες άρχισαν ν’ ακούν τη μουσική του. Ξαφνικά τους άρεσε ο ήχος του μπουζουκιού, γιατί είναι πολύ γλυκός, πολύ μελωδικός. Ο Άρης Σαν έπαιζε ηλεκτρική κιθάρα, αλλά τη χρησιμοποιούσε με τον τρόπο που παίζει κάποιος το μπουζούκι και ξαφνικά δημιούργησε έναν καινούριο ήχο, γιατί η ηλεκτρική κιθάρα τραβάει τους νέους. Ήταν η εποχή του Έλβις Πρίσλεϋ, του ροκ εν’ ρολ, των Σάντοους και του Κλιφ Ρίτσαρντ. Έπαιζε ελληνικά τραγούδια στην ηλεκτρική κιθάρα, σαν υποκατάστατο του μπουζουκιού και δημιούργησε ένα καινούριο στυλ κι έναν καινούριο ήχο.(…). Ο Άρης Σαν ήταν ένας πρωτοπόρος…(…)».

Μαζί με τους συνεργάτες του Moti Morad και Moshe Oralevich

Για διαφόρους λόγους υπήρξε σημαντικός ο Aris San. Κατ' αρχάς, γιατί ήταν εξαιρετικός κιθαρίστας. Ακόμη, γιατί γνώριζε πώς να «τραβάει» τα κομμάτια του, όπως π.χ. το “Boumpam” και το “Paploma” από το LP “Boumpam, Hit Parade” [A.Z.R.LP.81-81, mid sixties και νωρίτερα] ή το «Δεν καταλαβαίνω τίποτα» του Κοινούση από το “Record Seven” [CBS S 65990, 1974] ή το «Τεφαρίκι» του Μενιδιάτη από το “Dam-Dam” [CBS S 65250, 1972], δημιουργώντας μία μορφή ψυχεδελισμού, η αξία του οποίου φάνηκε όχι μόνο στα δικά του θέματα, αλλά ακόμη και σ’ εκείνα των Churchill’s, του κορυφαίου ροκ γκρουπ που βγήκε ποτέ στο Ισραήλ, στα χρόνια του ’60 (οι διπλοπενιές των Churchill's και αργότερα των Jericho έχουν στον Aris San την αρχή τους). Προσωπικώς, λέω ότι ανακαλύπτω τον Aris San ακόμη και στους Αμερικανούς Kaleidoscope (υποπτεύομαι πως κάποιοι απ’ αυτούς ίσως να τον γνώριζαν - ok, γνώριζαν και τους έλληνες μπουζουξήδες της Αμερικής), οι οποίοι έπαιζαν καθαρό oriental rock, ενώ διατηρώ επιφυλάξεις όσον αφορά στο ποιος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά δίχορδο σόλο στην ηλεκτρική κιθάρα. Δηλαδή είμαι σίγουρος πως ήταν ο Aris San. Ή μάλλον, για να το πω καλύτερα, ο Aris San είχε προηγηθεί του Dick Dale, ο οποίος το πρωτοέπραξε στη Δύση το 1962, ηχογραφώντας τη "Misirlou" του και σφραγίζοντας το surf. (Με τον Moshe Dayan, το 1961)

Μαζί με το φίλο του στρατηγό Μωσέ Νταγιάν

Η ζωή του Aris San είναι σαν ταινία… Και όντως, γυρίστηκε αυτή πέρυσι στο Ισραήλ από τους Dani Dotan και Dalia Mevorach, υπό τον τίτλο “The Mystery of Aris San”… Το μυστήριο; Για ποιο ακριβώς μυστήριο συζητάμε… Ας πω εν ολίγοις, λοιπόν, πως ο Aris San υπήρξε το χαϊδεμένο παιδί της ισραηλινής show-biz στα sixties, ένας δεδηλωμένος σιωνιστής, τραγούδησε εξάλλου “ANI TZIONI” δηλ. "είμαι σιωνιστής" - το τραγούδι υπάρχει στο LP "Hits in Hebrew" [CBS S 81096] -, ο οποίος απέκτησε και την υπηκοότητα (παρότι Έλληνας), κατόπιν παρεμβάσεως του φίλου του στρατηγού Moshe Dayan. (Μάλιστα, σε ουκ ολίγες φωτογραφίες του ποζάρει αγκαλιά με ισραηλινούς φαντάρους). Όργανο της σιωνιστικής προπαγάνδας λοιπόν; Τον χρησιμοποίησαν και τους χρησιμοποίησε. Αντιλαμβάνεστε πως γίνονται αυτά τα πράγματα...Aliza Azikri και Aris San - από το backcover του LP τής Azikri "With Aris San and His Orchestra" [CBS 62899] του 1967.

Μνημειώδες θα μείνει το ειδύλλιό του με την τραγουδίστρια Aliza Azikri στα μέσα των sixties, στο οποίο θα εισχωρήσουν και κάποιες παραφυάδες κατασκοπίας (διάβασα κάπου πως κατηγορήθηκε ότι είχε κρυμμένη κάμερα στο σκάφος της κιθάρας του και πως φωτογράφιζε απαγορευμένες περιοχές! – απίστευτα πράγματα). Φαίνεται, λοιπόν, πως το κλίμα είχε αρχίσει να μην τον σηκώνει στο Ισραήλ, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει τελικώς τη χώρα, φθάνοντας στην Αμερική στα τέλη των sixties, και ανοίγοντας τον Οκτώβριο του ’71 (μάλλον), στο Manhattan, το κλαμπ Sirocco, το οποίο γρήγορα θα αναδειχθεί σε «ναό» της… μπουρζουαζίας. Στους θαμώνες του μπορούσε να δει κανείς από τον Anthony Quinn και τον Telly Savalas, μέχρι τη Μελίνα Μερκούρη, τον Harry Belafonte, αλλά και τον αρχιμαφιόζο Joe Gallo, με την "οικογένειά" του. Ο Gallo (για τον οποίον ο Bob Dylan έγραψε το “Joey” στο “Desire”) κόλλησε με τον Aris San, σπρώχνοντάς τον προς την κόκα. Με τα λίγα με τα λιγότερα ο Έλληνας θα ανακατευτεί με τα… πίτουρα και θα τον φαν οι κότες. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται (τώρα, ως φιλαράκι του Gallo, ως κάτοχος ναρκωτικών – δεν είμαι απολύτως σίγουρος) μπαίνει στη φυλακή, για να βγει από ’κει άλλος άνθρωπος. Μάλλον, χαμένος άνθρωπος… Η ζωή του είχε στραβώσει. To FBI τον παρακολουθούσε ως πράκτορα και ο ίδιος με ποιον τρόπο, δεν γνωρίζω ακριβώς – είπαμε «μυστήριο» – φαίνεται να καταλήγει κάποια στιγμή στη Βουδαπέστη(!), όπου προσπαθεί να ξεκινήσει μία καινούρια καριέρα. Μάταια όμως, αφού, όπως διάβασα στο rebetiko forum, θα του την πέσουν κι εκεί κακοποιοί (ποτέ δεν κάθισε καλά), σπάζοντάς του τα χέρια. Με κλωνισμένη υγεία και, προφανώς, ψυχολογία, ο Aris San θα πεθάνει από καρδιακή προσβολή, λίγο αργότερα (πόσο αργότερα;), στα 52 του χρόνια, αφήνοντας ως παρακαταθήκη την αθάνατη πενιά του. Φυσικά, κάποιοι, ακούγοντας σήμερα τις εκδοχές του μπορεί να μιλήσουν για «εκτελέσεις στα τρία μέτρα» (Γιώργος Ε. Παπαδάκης, Δίφωνο τ.24, 9/1997), όμως είναι παντελώς λάθος να κρίνει κάποιος τον Aris San, με τα μέτρα που θα κρίνει τον Διονυσίου π.χ. ή τον Γαβαλά, αγνοώντας όλο το πλαίσιο που ανέπτυξα πιο πριν (και είναι κι άλλο).

Φώντας Τρούσσας / ΔΙΣΚΟΡΥΧΕΙΟΝ-VINYLMINE

(Το κείμενο είναι ακριβώς όπως δημοσιεύτηκε στο "Δισκορυχείο" και οι φωτογραφίες, εκτός από αυτή με τον Καζαντζίδη και η άλλη με τον Μωσέ Νταγιάν που είναι από το ΔΙΣΚΟΡΥΧΕΙΟΝ, είναι από το facebook/Aris san με μια μικρή παρέμβαση δική μου, ως προς το κάδρο, για την εικαστική προσαρμογή στο στυλ της σελίδας).

Επισκευθείτε το Ρεμπέτικο Φόρουμ για να διαβάσετε λεπτομέρειες για τη ζωή και τα τραγούδια του με πολλα youtube και σχόλια που γεμίζουν τέσσερες σελίδες.

Ο Άρης Σαν έχει γίνει όντως cultural icon στο Ισραήλ και ειδικά ο τρόπος που έπαιζε κιθάρα, σαν μπουζούκι, έχει επηρεάσει πόλλους μουσικούς από διάφορους χώρους. Ακούστε το "Τεφαρίκι" του Μιχάλη Μενιδιάτη, με τιτλο "Dam Dam" και το "Μπρός γκρεμός και πίσω ρέμα" με τον Πάνο Γαβαλά, με τίτλο Bum Pam.

Ακούστε σε μια μοναδική διασκευή το τραγούδι του Απόστολου Καλδάρα "Ο χορός των Ζεϊμπέκηδων" με τον τίτλο "Γεια σας βρε παιδιά" και σύντομες συνεντεύξεις, στα εβραϊκα, με πρόσωπα που τον γνώρισαν. Στο δεύτερο youtube  θα ακούσετε το "Dringi Dringi" του Ντέμη Ρούσσου και το "Voice in the wind" δυο ακόμα τραγούδια, άγνωστα σε μένα και κλείνει με το γνωστό του Bum Pam (Zωντανή ηχογράφηση στο Χίλτον, στην Ιερουσαλήμ).

Η επιτυχία του Espera

Το δικό μου πάπλωμα ΕΔΩ

Το φουρώ ΕΔΩ

Αυτή η νύχτα μένει ΕΔΩ

Μαγκάλα ΕΔΩ

Μαντουμπάλα ΕΔΩ

Το αγόρι μου πληρώνει ΕΔΩ

Η σελίδα του στο facebook ΕΔΩ