Το βουνό Φούτζι στα κόκκινα / Mount Fuji in red (Dreams 1990)

Η μεγάλη προφητεία του Ακίρα Κουροσάβα

Το 1990 ο υπέργηρος Ακίρα Κουροσάβα γύρισε μία από τις αγαπημένες μου ταινίες: ¨Όνειρα" (Yume / Dreams), σπονδυλωτή, κατέγραψε σ' αυτήν οκτώ όνειρα κι εφιάλτες του. Οι κριτικοί της εποχής δεν ενθουσιάστηκαν, οι συμπατριώτες του δεν κατάλαβαν (ή δεν θέλησαν να καταλάβουν...) τι τους έλεγε στην προτελευταία του δημιουργία: υμνούσε την ανθρώπινη απλότητα, την ομορφιά και δύναμη της φύσης, τον πολιτισμό της παράδοσης, την τέχνη, την αθωότητα της παιδικής ματιάς του χθες, αλλά έστελνε και σήματα κινδύνου για την αγριότητα του αύριο. Στη δεύτερη κατηγορία, το όνειρο-εφιάλτης "το βουνό Φούτζι στα κόκκινα". Ξανακοιτώντας το μετά από τόσα χρόνια και με την απειλή ο εφιάλτης του Κουροσάβα να γίνει πραγματικότητα, αναρωτήθηκα για το αν είναι μια μυθοπλασία του μεγάλου δημιουργού ή ενόραση. Όχι, δεν πιστεύω σε αυτά, μα... "οι 6 αντιδραστήρες", "-που χάθηκαν οι άνθρωποι; στον πάτο της θάλασσας", τα οργισμένα λόγια της έντρομης μάνας για όσα ψέμματα τους είπαν τα ζόμπι του πυρηνικού λόμπι και οι κυβερνήσεις μαριονέτες τους...   

της Κάκης Μπαλή από την Αυγή

Πριν από είκοσι χρόνια, ο Ακίρα Κουροσάβα στη σπονδυλωτή ταινία του «Όνειρα» είχε εντάξει ένα επεισόδιο που το έλεγε «Φουτζιγιάμα σε κόκκινο». Ένα πυκνό πλήθος ανθρώπων, παραλυμένο από τον τρόμο, παρακολουθούσε ένα πυκνό κατακόκκινο σύννεφο να ανεβαίνει πίσω από το όρος Φούτζι κι αναρωτιόταν μήπως εξερράγη το ηφαίστειο. Μια νεαρή μητέρα με δυο παιδιά στην αγκαλιά έφερε την ακόμη πιο τρομακτική είδηση. Δεν ήταν το ηφαίστειο, ήταν έκρηξη σε πυρηνικό εργοστάσιο. Το πλήθος τράπηκε πανικόβλητο σε φυγή προς τα βράχια που τέλειωναν στη θάλασσα. Μόνο που ούτε στη θάλασσα υπήρχε διαφυγή. Ούτε καν για τα δελφίνια που κολυμπούσαν μακριά. Η ραδιενέργεια είναι ταχύτερη.

Στα πλάνα του μεγάλου Ιάπωνα σκηνοθέτη, το πλουτώνιο αστραποβολούσε κόκκινο, το καίσιο λιλά. Η ταινία αυτή, στηριγμένη στα όνειρα του Κουροσάβα, δεν είχε αρέσει τότε στους κριτικούς. Θεωρούσαν ότι ήταν πολύ… αφελής, πολύ απλή, πολύ λίγη για όψιμο έργο του σκηνοθέτη.

Είκοσι χρόνια μετά, ο κινηματογραφικός εφιάλτης του Κουροσάβα μοιάζει προφητικός. Το περίεργο είναι ότι η Ιαπωνία, ενώ είναι η μοναδική χώρα που είχε την εμπειρία της Βόμβας, ενώ το πυρηνικό τραύμα έχει σφραγίσει τη μεταπολεμική συλλογική συνείδηση, ουδέποτε αμφισβήτησε την… ασφάλεια των πυρηνικών εργοστασίων. Οι ιαπωνικές κυβερνήσεις, ενώ έδιναν μάχες στον ΟΗΕ για τον πυρηνικό αφοπλισμό, επένδυαν συνεχώς στην πυρηνική ενέργεια, την οποία θεωρούσαν πάντοτε «πράσινη», καθώς δεν εκλύει διοξείδιο του άνθρακα. Και ο ιαπωνικός πληθυσμός είχε μια σχεδόν τυφλή πίστη στην τεχνολογία - μέχρι χθες. Ακόμη και μετά το Τσέρνομπιλ, η συντριπτική πλειοψηφία των Ιαπώνων παρέμεινε πεισμένη ότι τίποτε δεν μπορεί να συμβεί στα δικά του χάι τεκ εργοστάσια. Άλλωστε, η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι όλα τους ήταν φτιαγμένα για να αντέχουν σεισμούς έως και 8 Ρίχτερ. Το 8,9 δεν προβλεπόταν.

Η αλήθεια είναι -και τώρα βγαίνει στην επιφάνεια- ότι και προηγούμενοι σεισμοί, εξάρια και εφτάρια, προκάλεσαν ζημιές σε ιαπωνικά πυρηνικά εργοστάσια. Αλλά αφενός ήταν περιορισμένες, αφετέρου αποκρύφτηκαν. Ελλείψει και κριτικών μέσων ενημέρωσης, οι Ιάπωνες δεν έμαθαν ποτέ ότι η τεχνολογία τους δεν ήταν τόσο τέλεια όσο πίστευαν. Τώρα το μαθαίνουν με τον δύσκολο τρόπο. Με έναν εφιάλτη σε κόκκινο.

Λίγα λόγια για την ταινία (χωρίς την πηγή, δυστυχώς δεν την είχα κρατήσει): 

Οι αυτοκαταστροφικές τάσεις της ανθρωπότητας, η ύπαρξη, η ζωή και ο θάνατος, αλλά και οι θρησκευτικές παραδόσεις και οι θρύλοι της Ιαπωνίας, όλα έχουν την θέση τους στον κόσμο αυτό. Όλα όμως παρουσιασμένα εντελώς αβίαστα. Από τα τελευταία δηιουργήματα του μεγάλου σκηνοθέτη. Οκτώ όνειρα, οκτώ μικρού μήκους ταινίες, ίσως οκτώ εφιάλτες. Σίγουρα οκτώ σημεία αναφοράς, σκηνές εμπνευσμένες από αληθινά όνειρα, από ανησυχίες κι ερωτήματα μιας μεγάλης ψυχής, με υπέρογκο απόθεμα... 

• 1) Λιακάδα μέσα στη βροχή (Δείτε το YouTube) Ένα παιδί παραβιάζει τον νόμο των θεών και τις παραδόσεις των μεγάλων. Τώρα πρέπει να πάει στα πνεύματα και να ζητήσει συγχώρεση. Οι αλεπούδες ζουν κάτω από το ουράνιο τόξο....

• 2) Ο κήπος με τις ροδακινιές (Δείτε το YouTube)- Ένα παιδί κλαίει στον κήπο με τις ροδακινιές που έκοψαν οι δικοί του, γιατί τα πνεύματα που κατοικούσαν εκεί δεν θα ξανάρθουν πια. Τα πνεύματα του χαρίζουν μια αναλαμπή αγάπης.... 

• 3) Η χιονοθύελλα (Δείτε το YouTube)- Μια χιονοθύελλα τυφλώνει τους ορειβάτες κι εκείνοι γυρίζουν όλη την νύχτα κύκλους χωρίς να βρίσκουν την κατασκήνωσή τους. Το χιόνι γίνεται καυτό και τους σκεπάζει όταν χαράζει... 

• 4) Η σήραγγα  (Δείτε το YouTube) - Ο λοχίας βρίσκεται αντιμέτωπος με το τάγμα του που αποδεκατίστηκε στη μάχη. Οι στρατιώτες δεν δέχονται ότι είναι νεκροί. Αυτός προσπαθεί να τους πείσει πως πέθαναν στα αλήθεια...

• 5) Τα μαύρα κοράκια (Δείτε το YouTube) - Ένας ζωγράφος γνωρίζει τον Βαν Γκογκ βουτώντας μέσα στους πίνακές του και αναζητώντας τον στα τοπία του. Τον βρίσκει και μαθαίνει πιο πολλά από ό,τι περίμενε..., 

• 6) Το βουνό Φούτζι έγινε κόκκινο (Δείτε το YouTube) - Το όρος Φούτζι πυρακτώνεται και λιώνει από την ραδιενέργεια από την καταστροφή ενός πυρηνικού εργοστασίου. Ο κόσμος τρέχει να σωθεί πέφτοντας στη θάλασσα... 

• 7) Ο δαίμονας που θρηνούσε - Ο δαίμονας που θρηνεί το τέλος του κόσμου συναντιέται και γίνεται συνοδοιπόρος με έναν επιζώντα. Στον κόσμο αυτό τα πιο ευτελή έχουν πάρει πλέον τις μεγαλύτερες διαστάσεις... 

• 8) Το χωριό των νερόμυλων (Δείτε το YouTube) - Μια κηδεία με παρέλαση. Στο χωριό που το νερό κυλάει πάνω στους μύλους η ζωή αρχίζει και τελειώνει με γιορτή. Ένας γέρος 103 ετών αποχαιρετά την πρώτη του αγάπη, 99 ετών...

Πηγή: Ρήγας (Τίποτα το σημαντικό)

Διαβάστε περισσότερα / Read more HERE

 

"Γνωρίζοντας τον Κουροσάβα" 

Ο Κουροσάβα γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου του 1910 και ήταν το νεότερο μέλος μιας πολυπληθούς οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν απόγονος σαμουράι και η μητέρα του καταγόταν από οικογένεια εμπόρων. Θαύμαζε τον πατέρα του για την ηθική που κληροδότησε στα παιδιά του και τη μητέρα του για την εσωτερική της δύναμη. Ο ίδιος, αν και ήταν λίγο ασθενικός, κατάφερε να διακριθεί στην ξιφομαχία. Τα μαθήματα ήταν μια δύσκολη υπόθεση για κάποιον που έχει αργή πνευματική ανάπτυξη. Η σχέση μαθητή – δασκάλου όμως τον συγκινεί πολύ. Οι παραστάσεις της παιδικής του ηλικίας ενσωματώθηκαν σε ταινίες που θα μείνουν αξέχαστες. Η Ιαπωνία, η οικογένεια, οι καταβολές ήταν οι πηγές που τον έκαναν ανεξάντλητο. Το δέος για τον πατέρα, η στενή σχέση με τον αδελφό του, το μπουσίντο (κώδικας τιμής των σαμουράι) ­ εμπνέουν τον Κουροσάβα στα αριστουργήματά του «Οι επτά σαμουράι», «Γιοζίμπο», «Σανγιούρο» ενώ η αυτοπειθαρχία των Ιαπώνων πολεμιστών αποτέλεσε κεντρική ιδέα της φιλμογραφίας του.

Τελειώνοντας το σχολείο, αποφάσισε να καλλιεργήσει τη φυσική κλίση του προς τη ζωγραφική, αλλά μια αποτυχία στις εξετάσεις τον άφησε έξω από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Άρχισε να καταβροχθίζει λογοτεχνικά βιβλία, ενώ έγινε τακτικός θαμώνας στις κινηματογραφικές αίθουσες, το μελλοντικό πεδίο δράσης του. Ο αδελφός του ένας πετυχημένος αφηγητής του βωβού κινηματογράφου που αυτοκτόνησε με την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου ­ τον μύησε στη μαγεία του σινεμά. Ο Κουροσάβα, αν και ένιωθε έντονη έλξη για την τέχνη, ποτέ δεν είχε σκεφθεί να ασχοληθεί επαγγελματικά με τον κινηματογράφο. Δοκί- μασε να βγάλει τα προς το ζην από τη ζωγραφική, αλλά δεν τα κατάφερε.

Τότε διάβασε μια μικρή αγγελία όπου ζητούσαν βοηθούς σκηνοθέτη στο στούντιο PCL. Έγινε δεκτός και άρχισε να δουλεύει στο πλευρό του διάσημου σκηνοθέτη Γιαμαμότο. Το ταλέντο του νεαρού δεν άργησε να φανεί. Ο Γιαμαμότο, ύστερα από αρκετά χρόνια, λέει συγκινημένος σε συνέντευξή του ότι το μόνο που τον δίδαξε ήταν πως να πίνει.

Ο πόλεμος τον προλαβαίνει. Τα πρώτα δείγματα της δουλειάς του λογοκρίνονται. Ο Κουροσάβα υπόσχεται μαζί με κάποιους φίλους του ότι μια μέρα θα δολοφονήσουν τους λογοκριτές. Το 1950 έρχεται η πρώτη μεγάλη επιτυχία, το «Ράσομον», το οποίο ένα χρόνο αργότερα κερδίζει το Χρυσό Λιοντάρι στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας. Οι πύλες της Δύσης ανοίγουν για τον σκηνοθέτη και η χρυσή περίοδος της δημιουργίας του αρχίζει. Οι Δυτικοί δανείζονται στοιχεία του και φτιάχνουν γουέστερν, ο ίδιος μεταφέρει με τον δικό του μοναδικό τρόπο τον Σαίξπηρ στον κινηματογράφο. Το «Μάκβεθ» γίνεται η βάση του «Θρόνος του αίματος», ενώ πολύ αργότερα ο «Βασιλιάς Λιρ» μετουσιώνεται σε «Ραν». «Το κρυμμένο οχυρό» του 1958 εμπνέει τον Λούκας στον «Πόλεμο των Άστρων», μία από τις εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών. Την περίοδο της μεγάλης δημιουργικότητας διαδέχεται μια άλλη, γεμάτη απογοήτευση. Το 1971 κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας.

Επανεμφανίζεται το 1975 με το «Dersou Ouzala», μια παραγωγή στην οποία συνέδραμαν και οι Ρώσοι, η οποία κέρδισε το Οσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Το «Ραν», τα «Όνειρα», η «Ραψωδία τον Αύγουστο» και το «Μανταντάγιο» συμπληρώνουν τη φιλμογραφία ενός από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του αιώνα που περιέγραψε αριστοτεχνικά τα «τερτίπια» της ανθρώπινης φύσης. Ο κορυφαίος σκηνοθέτης έφυγε από τούτο τον κόσμο στις 6 Σεπτεμβρίου του 1998˙ είμαστε απολύτως βέβαιοι πως συνεχίζει να ποιεί εικόνες σε κάποιον άλλον…..

Πηγές: Άρθρο του Δημήτρη Δανίκα στο Βήμα της Κυριακής 13 Σεπτεμβρίου 1998, Ακίρα Κουροσάβα «Κάτι σαν αυτοβιογραφία» εκδόσεις Αιγόκερος Αθήνα 1990, Βικιπαίδεια